Gastcurator Cédric Deverchère
Cédric Deverchère was kandidaat voor het Europees Parlement en vecht voor een verenigder Europa.
"Mijn eerste politieke herinnering is toen mijn ouders me in Frankrijk vertelden dat we de grenzen in Europa gingen afschaffen en dat we straks dezelfde munt zouden delen. Ik kon me herinneren hoe enthousiast ik me voelde voor dit idee. Ik kreeg een diep gevoel van vooruitgang, van vrijheid!Dit enthousiasme is weggespoeld toen ik voor de eerste keer in 2005 ging stemmen: voor de Europese grondwet. Toen besefte ik - door de ‘NON’ van Frankrijk - dat dit verhaal van vooruitgang helemaal niet vanzelfsprekend was.
Met onderstaande selectie boeken neem ik jullie mee in mijn visie en Europese droom. Ik presenteer enkele boeken die mijn huidige overtuigingen hebben vormgegeven. Het gaat echter veel om Franstalige boeken, die niet altijd vertaald te vinden zijn. Mijn selectie is daardoor beperkt, hoewel ik toch enkele Franse klassiekers in de spotlight wil zetten: als we de sporen van onze moderne Europese democratie zoeken, dan zijn Jean-Jacques Rousseau en Victor Hugo voor de handen liggende koplopers!
Het verleden
Hoe zijn we als Europa hier gekomen? Hoe en waarom zijn we van twee afschuwelijke Europese oorlogen overgegaan naar een nauwe grensoverschrijdende samenwerking? Ik begin met een van de eerste beroemde Europeaan: de Oostenrijkse Stefan Zweig. "Europa, het gebied dat mijn hart eigenlijk tot mijn vaderland heeft gekozen", schrijft hij zelf in het voorwoord van 'De Wereld van Gisteren'. Een zeer complete getuigenis over het vooroorlogse Europa, met alle bijbehorende drama’s. Na de Tweede Wereldoorlog is het de Europese landen gelukt om zich opnieuw op te bouwen. 'Post War: A History of Europe Since 1945' is hét geschiedenisboek om deze periode te behappen, van West tot Oost, van Zuid tot Noord. '1793' is een van de meesterstukken van een andere vroege European: Victor Hugo. Deze epische roman vertelt het bloedigste jaar van de bloedige Franse Revolutie toen het revolutionaire leger de katholieke en monarchistische Vendée onderwierp. Een nationaal trauma dat nog steeds leeft in het land door de oppositie tussen progressieven en conservatieven, tussen Parijs en de Régions. Een terugkerende discussie over de toekomst van de Europese Unie is de spanning tussen federalisme en nationalisme ofwel confederalisme: dat is trouwens een van de onderwerpen die tot de burgeroorlog in de VS hebben geleid, tussen de ‘feds' en de ‘confederates’: 'Battle Cry of Freedom' is een fraai geschiedenisboek, over de Secession War. Om toch meer Nederlands te concluderen: 'Going Dutch', het verassende verhaal van de nauwe band tussen de twee grote handels- en koloniale machten van de zeventiende eeuw: Holland en Engeland.
Het heden
Allereerst een Franse klassieker: 'Du Contrat Social' van Jean-Jacques Rousseau, weer aan het licht gebracht door Pieter Omtzigt tijdens de vorige Tweede Kamerverkiezingen. De filosofen uit de Verlichting van de achttiende eeuw hebben een enorme invloed gehad op de opbouw van de Europese democratische rechtsstaat in de twee daaropvolgende eeuwen. De basis theorie vind je terug in dit zeer toegankelijk boekje. Vervolgens kunnen we een soort stand van zaken van Europa krijgen door twee slim geschreven Nederlandse boeken van twee NRC-columnisten: 'Beter wordt het niet' van Caroline de Gruyter en 'De Nieuwe Politiek van Europa' van Luuk van Middelaar: een terugblik op de laatste ontwikkelingen in de Europese constructie, vanuit een historisch perspectief bij de Gruyter, en een meer politiek-filosofische blik bij van Middelaar. 'Hoe migratie echt werkt' en 'De Cirkel' draaien om twee zeer actuele vraagstukken voor Europa: migratie en digitalisering. De titel 'De Europese Droom' vind ik op zich interessant, vanuit het idee dat de Europese Unie niet alleen een verstandig technisch compromis is maar ook specifieke idealen en waarden uitstraalt. . 'Grand Hotel Europa' van Ilja Leonard Pfeijffer mag natuurlijk niet ontbreken aan een selectie van boeken over Europa. Dit is het grote boek over de Europese identiteit als we ons op een kruispunt bevinden: worden we een nostalgisch massatoerismeparadijs of is er nog een plek voor de toekomst in Europa? Fantastische personages en een
exuberante schrijfstijl maken van dit verhaal een zeer plezierige leeservaring. Ik raad nog twee praktische boeken aan: 'Made in Europe', over alle kunstwerken die ons continent verbindt, en de 'Lonely Planet’s Guide to Train Travel in Europe'. De trein is ongetwijfeld het mooiste (en duurzaamste) vervoermiddel om Europa te ontdekken, maar ons Europese treinaanbod blijft te beperkt en moeilijk te doorgronden. Een gids kan dan geen kwaad!
De toekomst
Duurzaamheid is onmisbaar voor de toekomst van onze samenleving: wat mij betreft zijn economie en ecologie onlosmakelijk aan elkaar verbonden. En niks beter dan de volgende boeken om jullie hiervan te overtuigen. 'The Limits to Growth' is het wereldberoemde rapport dat werd gepubliceerd in 1972 door De Club van Rome. De bijbel van de duurzame ontwikkeling. Sinds dat jaar is het bij de mensheid langzamerhand doorgedrongen dat een eindeloze groei in een gesloten wereld onmogelijk is. Dit idee ligt ook ten grondslag aan 'Material Matters', waarin Thomas Rau een compleet nieuw economisch systeem organiseert, gebaseerd op de circulaire stromen van materialen. In 'Stoppen met Shoppen' doen we een gedachte-experiment: wat als we stoppen met (over)consumeren? Dit boek geeft concrete handvatten om een ander consumptiemodel vorm te geven. Een goede wrap-up is dan de klassieker 'Doughnut Economics' van Kate Raworth om onze weg te vinden tussen onze basisbehoeftes en de milieugrenzen. Maar het grootste tekort aan onze duurzaamheidsambities is misschien een tekort aan verbeeldingskracht. Zoveel generaties zijn opgegroeid met het verhaal over eindeloze materiële groei, dat het vandaag moeilijk is geworden om een ander verhaal te creëren. Dit vraagstuk verkent Amitav Ghosch in 'The Great Derangement'. Tot slot een brede perspectief op de toekomst van de Europese Unie: 'Wij Zijn Europa' van Reinier van Lanschot is een eerlijk en didactisch verhaal over Europa. Reinier laat zien waar de EU succesvol is, maar ook waar ze tekortschiet. Aan de hand van de grote uitdagingen van vandaag (waaronder duurzaamheid en klimaat), blikt hij vooruit naar het Europa van morgen.
"Politiek is wat je doorgeeft aan de volgende generaties” is mijn motto. Ik mag dus deze selectie niet afmaken zonder een voorleesboek bij te voegen. 'Voorbij de Horizon' is een prachtige manier om de Europese diversiteit te presenteren aan je kinderen!
Veel leesplezier!"