Keti Koti
Keti Koti betekent 'Ketenen Verbroken'. Zo heet de dag waarop in Nederland elk jaar op 1 juli de slavernij herdacht wordt en de vrijheid gevierd.
Boeken voor groep 5/6
Schoenen voor een slaaf – Joyce Pool, Peter Nuyten
De 12-jarige Ndjosi is slaaf op een plantage in Suriname. Hij wordt verkocht aan een andere slavenhouder. Ndjosi heeft het niet slecht onder diens bewind, vooral als zijn meester hem een belofte doet. Het is de vraag of hij die gestand zal doen, want er gebeurt iets dat Ndjosi totaal niet had verwacht. Dit leesboek, mengeling van feit en fictie en deel van de reeks 'Terugblikken'*, sluit aan bij de tien tijdvakken en vijftig vensters van de bekende geschiedeniscanon van Nederland (2006). In het 7e tijdvak, de tijd van pruiken en revoluties, wordt ons slavernijverleden behandeld. In 1863 werd slavernij in Suriname afgeschaft. Achter in het boek is een korte geschiedenis van de slavernij opgenomen met een aantal verhelderende foto's en vier relevante websites. Op de veertien zwart-witte illustraties in pen en gewassen inkt is de triestheid van de slavenpraktijken van o.a. de West-Indische Compagnie van de gezichten van de hoofdrolspelers af te lezen. Het omslag toont een sleutelscène uit het verhaal. AVI-E5. Dit venster maakt ook deel uit van de herijkte Canon van Nederland. Vanaf ca. 8 tot 12 jaar.
Nona bèk den tempu 2 – Monica M C Clarinda
Nona komt via de tijdmachine terecht in de slavenopstand op Curaçao van 1795. Ze ontfermt zich over het slavenmeisje Mosita. Verhaal in het Nederlands en Papiaments, met informatie over Bonaire en kleurrijke illustraties. Vanaf ca. 8 t/m 10 jaar.
Op de rug van Bigi Kayman - Henna Goudzand Nahar
Er zijn voor jonge kinderen geen of nauwelijks boeken over het slavernijverleden van Nederland. Dit boek voorziet in die behoefte. Goudzand Nahar gebruikt het bekende Surinaamse kinderliedje ‘Bigi Kayman’ om het verhaal te vertellen van Kofi en Afi die weglopen van de suikerrietplantage waarop zij en hun ouders als slaaf gevangen worden gehouden. Ze vinden een weg door de jungle naar het landje tussen de moerassen waar mensen in vrijheid leven. Het moeras steken ze over op de rug van de grote kaaiman terwijl ze het lied zingen. Het leven op de plantage wordt onverbloemd beschreven zonder dat het gruwelijk wordt: de eigenaar die in luxe leeft, de slaven die geen rechten hebben en zomaar van hun familie kunnen worden gescheiden. De nadruk ligt op de dappere kinderen die hun lot in handen nemen. Krachtige, kleurrijke illustraties met viltstift van Tjin. Het gebruik van fluorescerend roze voor de zwarte haarkleur is een mooie vondst en de prenten waarop de zonnestralen in afwijkende kleuren over de figuren vallen springen zijn schitterend. Achterin een verantwoording over de geschiedenis van de Brooskampers, over de tekst van het liedje en het gebruik van de woorden ‘slaaf’ en ‘tot slaaf gemaakt’. Voorlezen vanaf ca. 7 jaar.
Een vrolijke optocht op Keti Koti – Henna Goudzand Nahar [verschijnt per 06-06-2023]
Als Bas hoort dat zijn vriendin Jume naar Suriname gaat, wil hij dolgraag mee. De dorpen van Jumes familie in Suriname, heeft ze hem verteld, zijn heel speciaal. In een van de dorpen komen elk jaar bijzondere dieren langs en in het andere dorp is een kreek met water zoals weinig mensen dat eerder hebben gezien.Maar Jumes reis naar Suriname heeft nog een andere reden. Zij, haar moeder en oma worden samen honderd jaar. Wat nog belangrijker is: Jume gaat met haar beide oma’s kleren maken voor Keti Koti. Dat is het feest om te vieren dat de slavernij is afgeschaft. Dat in veel landen niemand meer gevangen wordt gehouden en gratis hoeft te werken voor iemand anders. Eenmaal terug in Nederland willen Bas en Jume alles uit de kast halen om van de Bigi Spikri-optocht van Keti Koti een nog groter succes te maken. Zal het hen lukken? Een vrolijke optocht is een van de allereerste Nederlandstalige zelfleesboeken over Keti Koti, waarbij in 2023 gevierd wordt dat het 150 jaar geleden is dat de slavernij werd afgeschaft. Een boek met prachtige illustraties van Brian Elstak om voor te lezen aan kinderen vanaf 6 jaar of zelf te lezen vanaf 7 jaar.
Boeken voor groep 7/8
Slavernij - Kim Nelissen
Informatieboek, non-fictie. 20 pagina’s
Slavernij -Susanne Neutkens
Vroeger was het heel gewoon om mensen als slaaf te gebruiken. Ze moesten vaak hard werken en kregen slecht te eten. Lees hoe ook Nederland meedeed aan de slavenhandel en of er tegenwoordig ook nog slavernij is. Met kleurenfoto's. Vanaf ca. 11 t/m 14 jaar.
Kolonisatie - Karin van Hoof
Informatieboek, non-fictie. 23 pagina’s
De reis van Syntax Bosselman - Arend van Dam
Syntax vertelt over zijn leven als slaaf in Suriname. Lees ook waarom Nederland in de Gouden Eeuw meedeed met de slavernij. Michiel de Ruyter, Jan Pieterszoon Coen e.a. doen hun verhaal. Met zwart-witfoto's en -tekeningen. Vanaf ca. 10 t/m 14 jaar.
Het grote Anansi boek – Johan Ferrier
Ook de verhalen van de spin Anansi hebben te maken met het slavernijverleden. In dit boek lees je over de vertelcultuur uit Suriname en vind je maar liefst 25 verhalen vol slimme schelmenstreken van de spin Anansi. De Anansitori’s staan vol Sranan woorden (met woordenlijst achterin) en zijn heel mooi geïllustreerd door Noni Lichtveld.
Virginia; een afefe verhaal – Ida Does, met illustraties van Daniëlle Nijboer
‘Ffffffffffww,’ klonk de adem van Afefe. ‘Virginia, je wilt vrij zijn,’ fluisterde ze haar in het oor. ‘Houd vol, wees sterk!’ Ken je Afefe? De magische wind die vanuit Afrika de hele wereld rondvliegt. Die je te hulp kan schieten als je in nood verkeert. Die je omhelst met onzichtbare armen. Virginia – het dappere hoofdpersonage uit dit bevlogen, Caribische verhaal – kan de stem van deze wind horen. Ze is een tot slaaf gemaakt meisje dat moet werken op het Arubaanse land van Shon Jan. Ze droomt van een leven in vrijheid, weg van de vernedering van de slavernij. Dit boek brengt hulde aan het bijzondere, inspirerende levensverhaal van Virginia, het meisje dat vastberaden was om haar vrije hart te volgen. Virginia is het eerste in een reeks Afefe-stories waarin verhalen van vrouwen die in koloniale slavernij moesten overleven verteld zullen worden. Ida Does is de bevlogen verteller en de illustraties van Danielle Nijboer zijn prachtig. Achter in het boek staan nog een verklarende woordenlijst en bijzondere feiten over Virginia, de plekken uit het boek en andere personages.
Boeken voor VO Onderbouw
Wij slaven van Suriname: in makkelijke taal – Anton de Kom
Op een rauwe en pakkende manier beschrijft Anton de Kom (1898-1945) de onmenselijke leefomstandigheden waarin slaven in Suriname moesten leven. Beeldend en met vele voorbeelden omschrijft hij hoe ze, van alle menselijke waardigheid ontdaan, behandeld werden. De ongelijke benadering ondervindt hij aan den lijve in de schoolbanken. Het doodzwijgen van de geschiedenis van zijn eigen mensen doet hem opstaan tegenover het minderwaardigheidsgevoel dat wordt opgedrongen. Op eenvoudige en boeiende manier beschrijft de auteur de geschiedenis van de slavernij. De frauduleuze wijze waarop de onderdrukking en moeilijke leefomstandigheden na de afschaffing van de slavernij in stand gehouden worden, gaat hij niet uit de weg. Het boek dat in 1934 is verschenen, is meer dan een beschrijving. Het is een pamflet dat de lezer laat zien dat onderdrukking vele vormen kent en van alle tijden is. Het boek is uitgegeven in de serie 'Leeslicht': verhalen voor volwassenen in eenvoudige taal. Moeilijke woorden staan cursief en worden verklaard in een woordenlijst. Niettemin zal het van de lezer aanvankelijk enig doorzettingsvermogen vragen. Met keurmerk Makkelijk Lezen. Winnaar NPO Radio 1 Non-Fictie Boek van het Jaar 2020.
Operatie Turtuga – Fedor de Beer
Keti Koti wordt niet alleen gevierd in Suriname, maar ook op de Antillen. De Nederlandse WIC speelde daar immers net zo’n grote rol als in Suriname. In dit superspannende boek vinden Thom en Lin een oude schatkaart uit een WIC-scheepswrak. Het spoor leidt hen naar de zoutpannen van Bonaire, waar ze leren over de slaven die daar onmenselijk hard moesten werken. Het boek is ongelooflijk interessant, met veel informatie over het huidige Bonaire en het slavernijverleden (inclusief de Anansi-verhalen!), maar het is vooral ook een lekker eigentijds speurdersverhaal met een echte schattenjacht.
Quaco: leven in slavernij
Stripverhaal gebaseerd op de belevenissen van de slaaf Quaco, die echt heeft bestaan. Rond 1770 wordt hij in West-Afrika slaaf gemaakt en later, samen met de jonge slavin Afua, door een slavenhandelaar vervoerd naar Suriname. Zij worden in Paramaribo gekocht door de rijke planter Walter Kennedy. Een oudere vrouw, Olijf, ontfermt zich over hen. Quaco wordt Kennedy's persoonlijke bediende, ofwel foetoeboi. Later moet hij samen met legerkapitein John Gabriël Stedman ten strijde trekken tegen gevluchte slaven. Omdat hij tegen zijn eigen mensen moet vechten, raakt hij in gewetensnood. Hij wordt geconfronteerd met het harde leven op de plantages. Hij dreigt ook nog zijn grote liefde Afua te verliezen. In klare stijl getekend, ingekleurd, realistisch stripverhaal met grote aandacht voor de historische achtergrond. Relatief veel tekst. Schokkend verhaal met geweldsscènes. Achterin staan kaarten, een tijdlijn en uitgebreide historische achtergrondinformatie over de slavernij, met aandacht voor o.a. het verzet, de erfenissen van de slavernij en herdenken en vieren. Afzonderlijk verschenen een docentenhandleiding en lesmateriaal* voor de brugklassen van het voortgezet onderwijs. Vanaf ca. 12 jaar.
Ook interessant
Lowie - Stefan Boonen
Een verhaal over het meisje Lowie (11), dat wegloopt bij haar vreselijke bazen. Haar moeder is er niet meer, maar haar vader is er nog wel, ergens. De Kommissaar en de wet staan haar niet toe weg te gaan. Hoe moet Lowie verder? Lichtvoetig en dromerig geschreven, met veel gevoel voor taal. Met enkele zwart-witillustraties. Stefan Boonen (Hamont-Achel, 1966) is een alom bekende Belgische auteur, uitvoerend kunstenaar en maker. Hij schreef meer dan zestig boeken. Zijn werk werd in meerdere landen uitgegeven. Vanaf ca. 10 jaar..
Altijd feest: Samen de feesten van het jaar vieren – Janny van der Mole
In de Willemsstraat wonen allerlei soorten mensen, en die vieren allerlei soorten feesten. Van oud en nieuw tot Suikerfeest, en van Sint-Maarten tot Chanoeka. Ze vieren ook minder bekende feesten, zoals luilak, het midzomerfeest of Keti Koti. Alle Nederlandse jaarfeesten en hoogtijdagen uit andere culturen die ons land rijk is, komen aan bod in dit boek met (voorlees)verhalen voor kinderen van 4-8 jaar én 8-12 jaar. Een onmisbaar boek voor thuis en in de klas!
Op een dag: vijftig voorleesverhalen over feesten, tradities en gebruiken – Arend van Dam
In deze verhalenbundel is te lezen dat we in Nederland elk jaar flink wat kunnen vieren. Er staan verhalen in over christelijke feestdagen, maar ook over oude volksfeesten. En ook het suikerfeest, Keti koti, Bar mitswa en Holi hebben hun eigen verhaal. Soms wordt beschreven hoe kinderen uit deze tijd het feest beleven. Een ander verhaal grijpt gelijk terug naar de historische oorsprong. Hierdoor ontstaat een leuke, gevarieerde bundel met een groot aantal verhalen die allemaal een feestelijk tintje hebben. De bijbehorende aantrekkelijke tekeningen, in uiteenlopende stijlen gemaakt, zijn al een feest om te bekijken en sluiten helemaal aan bij het thema van de bundel. Achter in het boek is een verjaardagskalender gedrukt waarop de lezer nog even kan zien hoe al die feesten over het kalenderjaar zijn verdeeld. Schrijver en illlustrator maakten in dezelfde opzet diverse succesvolle bundels samen, beginnend met 'Lang geleden... de geschiedenis van Nederland in vijftig voorleesverhalen'. Voorlezen vanaf ca. 7 jaar, zelf lezen vanaf ca. 9 jaar.
Het werkstuk of hoe ik verdween in de jungle – Simon van der Geest
Eva (12, ik-persoon) heeft een andere huidskleur dan haar moeder maar ze weet niets over haar vader. Daarom kiest ze voor haar biologiewerkstuk kiest het thema ‘biologische vaders’. Het werkstuk zet haar aan tot een expeditie naar Suriname. Helpt een opsporingsprogramma van tv haar verder? Of heeft ze meer aan haar beste vriend Luuk? Net als in vorige boeken van de veelbekroonde auteur, ‘Spinder’ (2012) en ‘Spijkerzwijgen’ (2014), staat een familiegeheim centraal in dit verhaal. De auteur werd geïnspireerd door de zoektocht van zijn zusje naar haar Surinaamse wortels en bezocht het land zelf om onderzoek te doen. Eva vertelt over haar zoektocht vanuit ik-perspectief, en het verhaal wordt afgewisseld door delen van haar en Luuks werkstuk en mailwisselingen. Eva is een innemende, wijze en eigenwijze hoofdpersoon die haar angsten leert overwinnen. Diepere lagen worden moeiteloos verweven in een spannende plot. De tekeningen van Karst-Janneke Rogaar zitten het verhaal als gegoten. Haar jungle is vol geheim. Alleen door haar prenten al is duidelijk dat een vader zich daar erg goed verstoppen kan. De verhaallijn met Luuk is een ode aan diepe vriendschap die tegen een stootje kan. Vanaf ca. 10 jaar.